تركيبات سولفوري 41%
-گوگرد همراه با نفت و گاز 25%
-54% گوگرد معدني از گنبدهاي نمكي و 44% از حوضههاي تبخيري بدست ميآيد. گوگرد آتشفشاني سهم نازلي در توليد جهاني دارد....
فرآوردههاي اصلي سولفور
لجن اسيد
اسيد سولفوريك آلوده معمولاً به كارخانجات اسيد براي بازسازي برگردانده ميشود.
بريمستون
بريمستون يا گوگرد قلمي مترادف با سولفورخام است که از گوگرد ذوب شدهاي بصورت استوانه ريخته ميشود.
اسيد سولفوريك محصول جنبي
اسيد سولفوريكي كه بعنوان محصول جنبي متالوژي يا فرآيند صنعتي بدست ميآيد.
سولفور شكلدار
سولفور عنصري كه به صورت قالب يا تحت فشار براي افزايش قابليت حمل و جلوگيري از توليد گرد و خاك و حفاظت در مقابل رطوبت به اشكال خاصي درآمده است.
سولفور گلولهاي
سولفور خام جامد بشكل گلوله كه بوسيله سرد كن سولفور ذوب شده با آب يا هوا توليد ميشود.
سولفور ورقهاي
سولفور خام جامد بشكل تكههاي ورقهاي كه از جامد شدن سولفور ذوب شده بر روي يك نوار نقاله بوجود ميآيد.
سولفور فراش
سولفور عنصري كه از منابع سولفور طبيعي بوسيله فرآيند معدنكاري فراش بدست ميآبد.
سولفورهاي مخصوص:
انواع سولفور عنصري آماده يا تصويه شده كه شامل سولفورهاي بيشكل- كلوئيدي- گل گوگرد - رطوبت گير - آردي و ... ميباشد.
سولفور به بطور تجارتي تقريباً در 70 كشور توليد ميشود. توليد جهاني انواع سولفور در سال 1980 مجموعاً 58 ميليون تن بود. مصرف سرانه سولفور اغلب بعنوان يك شاخص معتبر سطح پيشرفت صنعتي و فعاليت اقتصادي ملت ها بكار ميرود.
مقدار منابع سولفور عنصري در كانسارهاي تبخيري و ولكانيك و سولفور همراه گاز طبيعي، نفت، ماسههاي قيري و سولفيدهاي فلزي در حدود 385/6 ميليارد تن ميباشد. از سولفور توليد شده بوسيله كانسارها طبيعي 53% متعلق به گنبدهاي نمكي و 45% متعلق به حوضههاي تبخيري لايهاي شكل ميباشد. كانسارهاي آذرين (2%) داراي اهميت كمي هستند و عمدتاً براي مصارف محلي در ايتاليا، تركيه و كوههاي آند در آمريكاي جنوبي بصورت معدن درآمدهاند.
در خلال دهه 1950 سولفور بدست آمد از نفت و گاز طبيعي بسرعت رشد كرد بطوريكه در سال 1960 حدود 10% كل توليد را بخود اختصاص داد. از آن به بعد اهميت نسبي صنعت نفت به عنوان يك منبع سولفور افزايش يافت بطوري كه در 1965، 18% و در 1973، 30% منابع سولفور جهان را مختص به خود نمود.
عيارهاي مخصوص سولفور بواسطه نيازهاي تجاري براي رسيدن به مشخصات مطلوب تهيه ميشوند. بعضي عيارهاي مخصوص از قبيل شمع هاي خالص، سولفورهاي مخروطي، شمش ها و سولفورهاي خالص از سولفور خام تقطير شده تهيه ميشوند.
سولفور خام ريز دانه خاكي بنامهاي سولفور آردي، سولفور لاستيك سازي، سولفور گرد كشاورزي و ... خوانده ميشود. ممكن است براي توليد عيارهاي نمگير مواد لازم به آن اضافه گردد.
سولفور پيريت با قيمت ارزانتري نسبت به قيمت بريمسون بفروش ميرود زيرا مخارج تأسيس و راهاندازي كارخانجات سازنده اسيد از پيريت بشتر از مخارج در كارخانجاتي است كه بريمستون مصرف ميكنند.
گچ ترش
گچ ترش گچي است كه با مقداري گوگرد همراه است و علت وجود آن در واكنشهاي شيميائي زير مشخص ميشود.
در حقيقت فرمولهاي ارائه فوق بيش از حد ساده بوده و گاهي غير واقعي بنظر ميآيند. رابطه شماره I زماني قابل انجام است كه حرارت به 800 درجه سانتيگراد برسد و چنين حرارتي در سطح زمين وجود ندارد. در چنين حرارتي آب تبخير و از واكنش خار شده و امكان تداوم رابطه شماره II را نميدهد و بهمين علت تركيبات پيچيده ديگر انجام خواهد شد بدون اينكه مقداري كافي كربنات كلسيم و هيدروژن سولفوره توليد شده باشد. بهمين علت روابط فوق نميتواند با هم و يكجا ايجاد شوند و چنين بنظر ميرسد در عمل كنش و واكنشها پيچيدهتري بكمك باكتريهاي احياء كننده سولفاتها و مؤثر بر اتان و پروپان و غيره عمل كرده باشد:
.
گوگرد كه از مشخصات اصلي گچ ترش است ممكن است به دو طريق توليد شده باشد.
اكسيده شدن H2O
تلفيق اسيد سولفوريك و هيدروژن سولفوره
تهيه اسيد سولفوريك
گوگرد يكي از مهمترين مواد در تهيه اسيد سولفوريك مي باشد كه حدود 85 درصد كل گوگرد مصرف می گردد.
اسيد سولفوريك بدلايل زيادي جاي خود را به عنوان يك اسيد معدني بسيار مهم باز كرده و با توجه به ويژگي هايي به شرح زير كه آن را مناسب براي انواع مصارف گسترده مي نمايد، اهميت يافته است:
-بهاء نسبتاً كم آن نسبت به گوگرد خام در هزينه هاي توليد كارخانجات اسيدسازي
- هزينه كم ترابري و نگهداري آن در مقايسه با ساير اسيدها
-مناسبت و مطابقت آن با فرايندهاي اسيدي و خنثي سازي
- عامل خوبي براي جذب آب
-كاتاليست مؤثري براي بيشتر هيدروكربن ها و مصنوعات آلي شيميايي
- آمادگي براي تشكيل سولفات هاي آلي با بيشتر هيدروكربن ها
-داشتن نقطه جوش بالا كه در نتيجه به دليل نياز به دماي زياد در بيشتر فرآيندها تبخير شدن را محدود مي سازد.
-به مقدار زيادي در يك يا دو و يا حتي سه فرآيند مصرف مي شود و در نهايت نيز در كارخانجات اسيدسازي بازسازي گرديده و براي مصرف در فرآيندهاي بيشتر به بازار عرضه مي شود.
اسيد سولفوريك در موارد زير مصرف ميگردد:
-50 درصد در کشاورزی و تهيه كودهاي شيميايي (سوپر فسفات، فسفات آمونيوم و مخلوط كودها)
-18 درصد مصارف شيميايي(ضد يخ، حشره كشها، داروئي، احياي آلومينيوم، تصفيه نفت، پاك كنندههاي مصنوعي، اسيدي كردن چاههاي نفت، جداسازي مس با عيار كم، استخراج اورانيوم و چسب مصنوعي)
-5 درصد مواد رنگي (نايلون رنگي، جوهر تحرير و تهيه TiO2 از ايلمنيت)
-3 درصد ابريشم مصنوعي و فيلم (پارچههاي ابريشمي، نخ اطراف تاير و فيلمهاي عكاسي)
-2 درصد در آهن و فولاد (قوطيهاي قلعي، ماشينها، محصولات گالوانيزه)
-6 درصد صنعت نفت (گازوئيل، گريس، ساير فراوردههاي نفتي)
-4 درصد در صنايع كاغذ سازي (دستمال كاغذي، روزنامه، جعبههاي مقوايي، كاغذ تحرير و ساير مقواها) و پلاستيك
-12 درصد ساير موارد
صنايع كشاورزي و تهيه كودهاي فسفاتيك :
از گوگرد در بهبود كيفيت خاك و بيرنگ كردن ميوههاي خشك استفاده مينمايند. كودهاي شيميايي كه گوگرد در تهيه آنها نقش دارد شامل سوپرفسفات، فسفات آمونيوم، سولفات آمونيوم و سولفات دي آمونيوم ميباشد. بيش از نيمي از گوگرد مصرفي (در حدود 50 درصد) به بخش كشاورزي اختصاص دارد. مهمترين موارد مصرف در اين بخش عبارت است از :
كودهاي فسفاتي
براي تهيه اين كودها، اسيدسولفوريك به عنوان فرآورده مياني مصرف مي شود زيرا از تركيب اسيد سولفوريك با سنگهاي فسفات كلسيم، اسيد فسفريك و گچ توليد مي شود. اسيد فسفريك توليده شده براي تهيه انواع كودهايي مانند فسفات آمونيم، دي فسفات آمونيوم، سولفات آمونيوم و تريپل سوپرفسفات مصرف ميگردد. در كوره هاي الكتريكي نيز به صورت محدود كودهاي فسفاتي را با فسفر عنصري تهيه مي نمايند. در برخي از كارخانجات بجاي اسيد سولفوريك از اسيد نيتريك و اسيد كلريدريك به عنوان عامل اسيدي استفاده مي نمايند كه از نظر اقتصادي معمولاً به صرفه نميباشد. در فروشست (Leaching) بعضي از فلزات از كانسنگ، اسيدسولفوريك به عنوان حلال مصرف مي گردد. از ديگر موارد مصرف اسيد سولفوريك تهيه سولفات آمونيم براي تهيه كودهاي شيميايي مي باشد كه از فرآيند تركيب اسيدسولفوريك و آمونياك حاصل ميشود. اين ماده به عنوان فرآورده فرعي در كورههاي كك پزي، ساخت فيبر مصنوعي نيز توليد مي گردد. مقدار كمي گوگرد نيز به صورت عنصري، تيوسولفات آمونيوم و پلي سولفور يا به صورت گچ براي بهسازي خاك زراعي و تقويت آن به كار ميرود كه روز به روز در حال گسترش است و امروزه براي پرورش تاك زياد توصيه شده است.
تقويت خاكهاي كشاورزي و آبياري كم آب
در بيشتر نقاط دنيا با كاربرد گوگرد و تركيبات آن در خاك هاي كشاورزي و آبهاي آبياري، نواحي كم آب و باير را تبديل به زمينهاي در خور كشت مي نمايند. با نفوذ آبهاي داراي فسفر و ديگر غذاهاي بسيار ريزدانه گوگرددار گياهي و تنظيم PH اين گونه خاكهاي قليايي مي باشد. پوشش زمينهاي پهناوري در دنيا از اين گونه خاكهاست. از جمله اين سرزمين ها مي توان به غرب کانادا، غرب رودخانه مي سي سي پي، خاورميانه، افريقاي شمالي اشاره نمود كه با مصرف درست تركيبات گوگردي امكان بازسازي آنها زياد است.
خوراك گياهان
گوگرد همانند ازت، فسفر، پتاسيم و عناصري ديگر براي رشد گياهان و تهيه محصولات كشاورزي لازم بوده، نقش مهمي در متابوليسم گياهي دارد. از موارد بسيار مهم سنتزهاي ضروري براي توليد اسد آمينه هاي گوگرددار، تشكيل پروتئين و به وجود آمدن ويتامينها و تثبيت ازت در سبزيهاي خوراكي و ساير اعمال در متابوليسم گياهي است. چنين پيش بيني مي شود كه در سال2000 مصرف گوگرد به عنوان غذاي پرورشي گياهان به 2 ميليون تن در سال برسد.
تغذيه حيوانات
براي رشد حيوانات نشخوار كننده نيز گوگرد سودمند تشخيص داده شده است. گوگرد با غذاهاي ويژه در پرورش حيوانات باعث افزايش خوراك، سهولت گوارش علوفه خشك، رشد سلولز و سنتزهاي پروتئين ميكروبي در آنها مي شود. دامداران توانسته اند با اين روش توليد گوشت، شير و پشم را در خيلي از نقاط دنيا افزايش دهند. اگر يك درصد گوگرد به غذاي گوسفندان اضافه شود جنس پشم آنها بسيار مرغوب تر مي شود.
با توجه به موارد بالا نياز صنعت كشاورزي به گوگرد شديداً احساس مي شود به طوري كه مصرف آن در كشورهاي كانادا و ايالات متحده حدود 5 ميليون تن در سال ذكر شده است.
صنايع شيميايي :
در حدود 18 درصد گوگرد در صنايع شيميايي استفاده مي شود مانند ضديخ، حشره کش ها، داروها، احياي آلومينيوم، تصفيه نفت، پاک کننده هاي مصنوعي، پلاستيك، کاغذ، چسب مصنوعي و اسيدي کردن چاه هاي نفت.
صنايع پلاستيك و فرآورده هاي جانشيني:
گوگرد به مقادير مختلف در توليد مواد جانشيني و پلاستيك مانند استات سلولز، سلوفان، ريون، مواد ويسكوز، قيرها و مواد نساجي به كار مي رود و تا 2 درصد از گوگرد مصرفي در كشورهاي صنعتي را شامل مي شود. گوگرد كه به صورت ماده مياني در ساخت اين محصولات به كار مي رود به طور مساوي از دو بخش دي سولفور كربن و اسيد سولفوريك تشكيل شده است. دي سولفور كربن را از تركيب متان با بخار گوگرد در مجاورت كاتاليزور به دست مي آورند. يك نوع پلاستيك اسفنجي با گوگرد در كانادا ساخته مي شود كه از آن براي پوشش لوله كشي هاي زيرزميني و ساختماني استفاده مي شود.
فرآورده هاي كاغذي :
فرآورده هاي كاغذي حدود 3 درصد كل مصرف گوگرد را به خود اختصاص داده است. در اين صنعت گوگرد بيشتر به صورت تركيبات سولفيد براي ساخت خمير كاغذ مورد استفاده قرار مي گيرد. فرآورده مياني كه در اينجا بكار مي رود، دي اكسيد گوگرد مي باشد كه معمولاً آن را از سوزاندن گوگرد عنصري در محوطه كارخانه بدست مي آورند. گرچه نوعي دي اكسيد گوگرد به عنوان فراورده فرعي كارخانجات ذوب فلزات توليد مي شود ولي استفاده از آن مستلزم جداسازي ساير ناخالصي ها مي باشد. وجود گوگرد در خمير كاغذ براي سفيد كردن خمير سلولز مي باشد.
رنگ سازي :
در حدود 5 درصد گوگرد در مواد رنگي مانند تهيه اکسيد تيتان از ايلمنيت، جوهر نوشتني، مشماي رنگي و توليد ماده رنگي دي اكسيد تيتانيوم است كه با پروسه سولفات تهيه مي شود، کاربرد دارد.
اسيد سولفوريك نسبت به ايلمنيت يا تفاله تيتانيوم واكنش نشان مي دهد و گوگرد به صورت سولفات آهن به عنوان باطله باقي مي ماند. در اين پروسه دشواري هايي وجود دارد كه براي پرهيز از آنها از پروسه كلرور استفاده مي شود.
ولكانيزه كردن لاستيك :
گوگرد براي ولكانيزه كردن لاستيك و الاستومرهاي مصنوعي مصرف مي شود و به دليل ارزان بودن آن نسبت به ساير مواد داراي اين خاصيت، مصرف آن در اين صنعت رو به افزايش مي باشد.
عمل ولكانيزه كردن عبارت است از گرم كردن آميخته گوگرد و لاستيك براي كش دار كردن لاستيك. زيرا لاستيك به تنهايي قدرت ارتجاعي کافي ندارد و زياد كش نمي آيد. در صورتي كه اگر با گوگرد حرارت داده شود اين خاصيت در آن تقويت مي شود و تهيه لاستيك اتومبيل و... از آن ممكن مي گردد. با افزودن 5/1 درصد گوگرد به ماده سازنده لاستيك آن را مناسب براي لاستيك چرخ مي نمايد و با اضافه كردن 30 درصد گوگرد لاستيك سياه و سختي بنام ابونيت بدست مي آيد.
به عنوان حلال و فرونشست كننده مواد فلزي غير آهني (ليچينگ) :
براي حل و فرونشست مس و اورانيوم از كانسنگ، از اسيد سولفوريك استفاده مي نمايند. حدود 6 درصد گوگرد مصرفي ايالات متحده در اين صنايع بكار مي رود. در مورد مس ، براي جداسازي آن از كانسارها و سنگهاي كم عيار و باطله هاي كارخانجات پر عيارسازي و آرايش مواد معدني از اسيد سولفوريك استفاده مي نمايند. اين مواد بيشتر به صورت كربنات و سيليكات بوده و قابل حمل به روش فلوتاسيون نمي باشند (صرفه اقتصادي ندارد). معمولاً اسيد سولفوريك مورد نياز را نيز به صورت فرآورده فرعي از كوره هاي ذوب مس تهيه مي كنند.
عايق ضد آب
يك نوع ماده عايق ضد آب قوي توسط مهندسين فيليپيني ساخته شده (Mystery of mineralogy B.I.Srebobolsky) كه در آن بجاي سيمان و با مزاياي بيشتري گوگرد مصرف مي شود. گوگرد در ساختن مواد منفجره چون باروت از قديم مصرف داشته و بنام پودر تفنگ در سده هاي ميانه ماده مهمي محسوب مي شده است. از آنجا كه ميل تركيب گوگرد با فلزات، شبه فلزات و اكسيژن شديد بوده و در دماي پايين گداخته و تبخير مي شود. بنابراين كاربرد آن مسائل و خطرهائي را به همراه دارد كه از نظر ايمني بايستي مورد توجه كافي قرار گيرد.
ساخت مواد و ابزار مصنوعي
قوطيهاي قلعي، محصولات گالوانيزه، ماشينها، پارچههاي ابريشمي، نخ اطراف تاير، فيلم عكاسي، گازوئيل، گريس، مواد منفجره، مواد غير فلزي باتري، لاستيك مصنوعي و نيز عمدتا از اسيد سولفوريك و به تبع آن گوگرد ساخته شدهاند.
در انواع كاغذها شامل كاغذهاي روزنامه، بستهبندي، كاغذ نوشت افزار، جعبههاي مقوائي و دستمال كاغذي، مواردي مانند ابريشم مصنوعي، كاغذ شيشهنما، لاستيك سازي، حشره كشها، حك و فولاد مخصوص، گوگرد خالص يا ساير تركيبات آن به مصرف ميرسد كه مقدار آن حدود 12% گوگرد توليدي جهان ميباشد. مشاهده ميشود كه گوگرد يا تركيبات آن خصوصا اسيدسولفوريك كاربردهاي فراواني دارد و در صنايع گوناگون بكار رفته ميشود.
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 
